Tradycje i zwyczaje Święta Bożego Narodzenia w krajach UE

Austria 

W zależności od regionu, w Austrii kultywowane są różne tradycje. W Wiedniu na wigilijnym stole króluje karp, a w Karyntii - pieczona kaczka. Najpopularniejsze jest zwyczajne ciasto: z mleka, mąki, soli, masła i miodu. Do świątecznych przysmaków należą pierniki, wino z korzeniami, gorące kasztany i pieczone migdały. W Austrii znany jest obyczaj przygotowywania szopki, czyli figurek Świętej Rodziny i małego Jezusa. Jedna z najpiękniejszych kolęd świata "Cicha noc, święta noc" (Stille Nacht, Heilige Nacht) powstała w Austrii, w małej wiosce Oberndorf koło Salzburga w grudniu w 1988 roku. Słowa napisał ksiądz Joseph Mohr, a muzykę - organista Franz Xavier Gruber.

Belgia

Wigilia jest okazją do rodzinnych spotkań. Zazwyczaj nie jest postna. Na bożonarodzeniowym stole w Belgii mogą się znaleźć zarówno ostrygi, homary, jak i indyk oraz baba z kremem mokka. Po pasterce jada się bouguettes, rodzaj kutii z pęczakiem. Głównym daniem jest dziczyzna w sosie śliwkowym i sorbet. Regionalną potrawą jest specjalnie przyrządzany pasztet marynowany w winie z mnóstwem przypraw i ziół, podawany na ciepło bądź na gorąco. Świątecznym deserem jest Buche de Noël, rodzaj ciasta w kształcie pnia polanego czekoladą. W Wigilię, głównie dzieci, odwiedza Święty Mikołaj, który przed północą zostawia dla nich prezenty pod choinką. Belgowie świętują dzień Bożego Narodzenia (25 grudnia), natomiast 26 grudnia jest normalnym dniem pracy.

Czechy

W Wigilię Bożego Narodzenia - Czesi odwiedzają cmentarze. Tego dnia groby najbliższych i przyjaciół ozdabia się wieńcami, kwiatami, gwiazdami betlejemskimi oraz koszyczkami ze specjalnymi bożonarodzeniowymi ciasteczkami. W wielu czeskich domach podczas Bożego Narodzenia słucha się kolęd, popularne jest również odwiedzanie szopek bożonarodzeniowych. Najważniejszą potrawą wigilijną jest karp podawany z sałatką ziemniaczaną. Na deser podaje się kruche ciasteczka (vánoční cukroví), pieczone osobiście przez każdą panią domu. Ciasteczka mają różne kształty i są bardzo ważną potrawą na czeskim wigilijnym stole. Po kolacji dzieci dostają prezenty od Jezuska. Również po kolacji wigilijnej zwyczajem jest kolędowanie. Okres Bożego Narodzenia kończy się świętem Trzech Króli.

Dania

Obchody świątecznego Bożego Narodzenia w Danii rozpoczynają się od adwentowego wieńca z czterema świecami, które po kolei są zapalane w cztery niedziele poprzedzające Wigilię. Kolacja wigilijna składa się z pieczonej kaczki lub gęsi faszerowanej suszonymi śliwkami oraz ris r l`amande, czyli ryż z owocami i przyprawami. Do jednej z miseczek z tą potrawą wkłada się migdał, a ten, kto go znajdzie dostaje jeszcze jeden prezent. Najważniejszym punktem wigilijnego spotkania jest obdarowywanie prezentami. Po kolacji zapala się światełka na choince, którą zdobią liczne małe chorągiewki, Dannebrog.

Estonia

Święta Bożego Narodzenia - Jőulud - w Estonii są niezwykle ciekawe. Wiele rodzin obchodzi święta dwukrotnie - w obrządku luterańskim i prawosławnym, obchodzonym dwa tygodnie później. W dzień Wigilii Estończycy udają się na mszę. Przed wyjściem, zgodnie z tradycją, zażywają kąpieli w saunie. Po mszy czeka na nich odświętnie nakryty stół z jedzeniem i świecami. Na stole stawia się dodatkowe nakrycie. Na kolację wigilijną podawanie są tradycyjne posiłki - te same od pokoleń. Tradycyjną potrawą jest pieczony indyk (lub gęś) z jabłkami, kiszona kapusta (mulgikapsad), ziemniaki, brukiew podana z łbem wieprza, wieprzowina, salceson, sałatka ziemniaczana z czerwonymi burakami oraz paté, rosolje i marynowana kapusta. a deser świąteczne pierniczki zwane piparkoogid z ziarnkami pieprzu, kakao i cynamonem. Pije się piwo, kwas lub miód pitny oraz grzane wino.

 

Finlandia

Czas świątecznych przygotowań rozpoczyna się w tym kraju dużo wcześniej niż w pozostałych państwach UE, wraz z tzw. małymi świętami (Pikkujoulu). W każdą niedzielę adwentu zapala się kolejne świeczki. Kiedy już wszystkie zapłoną, dzieci otrzymują pierwsze prezenty. Tradycyjnym fińskim napojem świątecznym jest grog - napój z czerwonego wina z ziołami, rodzynkami i migdałami. Święta w Finlandii rozpoczynają się 24 grudnia o szóstej rano mszą ku czci narodzin Chrystusa. W kościołach przy każdej ławce płoną świeczki

Francja

Święta we Francji obchodzone są w gronie rodziny i przyjaciół tylko 25 grudnia. W Wigilię dzieci zostawiają swoje buty przy kominku, wierząc, że Mikołaj (Père Noël) wypełni je prezentami. Po uroczystej kolacji zostawia się na dworze płonące świeczki na wypadek gdyby przechodziła Matka Boska. We Francji choinka zdobi mieszkanie tylko jeden dzień. Spośród świątecznych dań w Alzacji popularna jest pieczona gęś, w Burgundii - indyk, a w Paryżu - ostrygi. Tradycją jest również wypiekanie trzynastu chlebów symbolizujących dwunastu apostołów i Jezusa.

Grecja

W Grecji najważniejszym świątecznym dniem jest 25 grudnia. Nie obchodzi się tu Wigilii, a jeśli już, to o bardzo późnej porze. Ważną potrawą dla Greków jest christopsomo, czyli chleb Chrystusa: duży, okrągły chleb z orzechami, z odciskiem drewnianej pieczęci z symbolem religijnym. Tradycyjne świąteczne potrawy to również pieczone jagnię, pieczony prosiak lub indyk nadziewany kasztanami i ryżem. Ksiądz chodzi od domu do domu i kropi święconą wodą głównie te miejsca, gdzie mogą się znajdować kallikantzari (złe duszki). Zamiast choinki stawia się przystrojony świątecznie model żaglowca. Jest to najważniejszy symbol bożonarodzeniowy w tym kraju.

Hiszpania

W małych miejscowościach zwyczajem jest gromadzenie się wiernych przy "urnie losu". Każdy wrzuca do niej karteczkę ze swoim imieniem, następnie losuje się dwie z nich. Wylosowana para będzie parą najlepszych przyjaciół w nadchodzącym Nowym Roku. Zwyczajem regionalnym hiszpańskiej Galicji jest rozpalanie ognisk w noc Bożego Narodzenia, by błąkające się dusze grzeszników nie marzły. Natomiast w Andaluzji Boże Narodzenie ma charakter ulicznych zabaw. Ważniejsza od choinki jest w Hiszpanii szopka. Mimo iż w Wigilię przygotowuje się uroczystą kolację, to jednak najważniejsze znaczenie ma święto Trzech Króli. To wtedy właśnie, dwanaście nocy po Bożym Narodzeniu, dzieci otrzymują prezenty, od Trzech Króli. W zamian za podarki dzieci przygotowują im słodycze i kostki cukru dla wielbłądów.

Holandia

W Holandii nie ma ani wieczerzy wigilijnej, ani postu, ani prezentów pod choinką. .Święta obchodzone są 25 i 26 grudnia. Holendrzy pielęgnują tradycję pasterki, uroczystej mszy wigilijnej. Nie ma tu jednak specjalnych potraw świątecznych czy wypieków. Można jednak zauważyć przed domami choinki bogato ozdobione sznurami lampek i świątecznie udekorowane okna. W przedświąteczne dni Holendrzy piszą i wysyłają kartki z życzeniami. Każda rodzina z okazji świąt Bożego Narodzenia wysyła około 30 - 50 kartek, a te, które dostaje, wywiesza w oknach bądź ustawia na komodach.

 

 

 

 

 

 

 

 

Litwa

Wigilia Bożego Narodzenia Kučios na Litwie, podobnie jak w Polsce, jest posiłkiem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za najważniejszy dzień w roku. Obowiązuje również zwyczaj łamania się opłatkiem, który jest nieznany w innych regionach Europy. Zjada się też 12 potraw, symbolizują one 12 miesięcy w roku. Potrawy nie mogą zawierać tłuszczu, mleka, masła i mięsa. Popularne są śledzie, grzyby, fasolka. Zwyczajem jest przygotowywanie słomianych łańcuchów na choinkę czy dekoracji z papieru (np. gwiazdy, tulipany, lilie) i osadzanie ich na słomianych patyczkach. Na Litwie choinka zdobi mieszkanie tylko w Wigilię i Boże Narodzenie. Na wsiach jest obyczaj kładzenia siana pod obrus.

Luksemburg

W Luksemburgu okres świąteczny rozpoczyna się w pierwszą niedzielę grudnia wielką paradą, która kończy się pod miejskim Ratuszem. Biorą w niej udział Klees`chen (Święty Mikołaj) i Houseker (Czarny Piotruś), którzy wszystkim napotkanym dzieciom rozdają słodycze. W Wigilię Bożego Narodzenia, wczesnym wieczorem, rodziny zbierają się wokół choinki na wspólnych rozmowach. Podobnie jak w Niemczech, tak i tutaj przysmakiem bożonarodzeniowego stołu jest bakaliowe ciasto stollen. Do tradycji należy również podanie buche de Noël (świąteczne lody). O północy wiele rodzin uczestniczy w pasterce. Prezenty pod choinkę przynosi Dzieciątko Jezus, a rozpakowuje się je dopiero w pierwszy dzień świąt.

Łotwa

Łotewska tradycja nakazuje przygotować trójwymiarowe dekoracje ze słomy i trzciny znane jako lukturi, puzuri, krigi, putni. Najbardziej znanym zwyczajem jest tzw. kekatas (budeli, kujenieki, preili, kurciemi, cigani). Na świątecznym stole pojawia się kukis, czyli głowa prosiaka gotowana z jęczmieniem, a także kiełbasa z dodatkiem groszku, fasoli i jęczmienia. To ostatnie danie symbolizuje słońce (bądź rok. Na stole pojawia się też karp i inne ryby przygotowywane na różne sposoby. Zgodnie z tradycją należy skosztować dziewięciu potraw, aby nadchodzący rok był bogaty. Na deser podaje się pierniczki i mandarynki.

Malta

Już na początku grudnia widoczne są świąteczne dekoracje na maltańskich domach mieniące się różnobarwnymi kolorami. Sąsiedzi rywalizują między sobą o najokazalej udekorowany, zazwyczaj światełkami, dom. Zwyczajem jest ustawianie figurki Jezusa, albo całej szopki, pasturi, w najważniejszej części domu i dekorowanie jej światełkami. Tradycyjną świąteczną potrawą jest timpana - pieczony makaron przykryty kruchym ciastem oraz miodowe ciastka w kształcie pierścienia. Cechą charakterystyczną czasu Bożego Narodzenia jest to, ze Maltańczycy nie zamykają się w domach, wspólnie świętują i radują się biorąc pod uwagę religijne korzenie obyczajów adoptują je do czasów współczesnych.

Niemcy

Zwyczaj wprowadzenia do domów bożonarodzeniowego drzewka upowszechnił się w mieszczańskich rodzinach niemieckich w XVIII w., skąd, w wieku XIX przeszedł na pozostałe kraje europejskie. W większości niemieckich domów znajdzie się również drewniany żłobek- maleńki model stajenki w jakiej urodził się Jezus. Na trzy tygodnie przed świętami zawiesza się specjalny kalendarz, w którym dzieci znajdują czekoladki. Najbardziej uroczystym momentem jest świąteczny obiad, po którym rozpakowuje się złożone pod choinką prezenty. Charakterystycznym przysmakiem, który pojawia się na niemieckich stołach podczas świąt Bożego Narodzenia jest bakaliowe ciasto stollen. Kształtem przypomina nowo narodzone dzieciątko zawinięte w becik.

Portugalia

W wigilię Bożego Narodzenia (Véspera do Natal) całe rodziny zbierają się w domach wokół choinki i oczekują nadejścia północy, by wybrać się do kościoła na pasterkę (Missa do Galo). Po skończonej mszy, wszyscy udają się do domów by zasiąść do wigilijnego posiłku  "consoada". Drzewko ustawia się w wiklinowym koszyku lub w wazonie na środku stołu.Starą tradycją jest zapraszanie dusz zmarłych (alminhas a penar), dla których pozostawia się puste nakrycie przy wigilijnym stole, lub wrzuca się do kominka okruszki z wigilijnych potraw. Na wigilijnym stole musi się znaleźć bacalhau (dorsz) według specjalnego przepisu - bacalhau de consoada. Gotuje się do niego kapustę, robi krokiety z ryb, na deser podaje różne ciasta.Podstawowym daniem jest nadziewany indyk "peru". Może też być kurczak lub kura z kasztanami, rodzynkami i migdałami.

Słowacja

Prawdziwy okres świąteczny rozpoczyna się jednak dopiero 24 grudnia. Ludzie wierzący przez cały ten dzień zachowują post, następnie składają sobie życzenia i obdarowują się prezentami.W prawie każdym domu stoi choinka (stromeček), wokół której gromadzą się domownicy zasiadający do wspólnej kolacji, gdy na niebie ukaże się pierwsza gwiazdka (první hvězda).Wieczerza wigilijna składa się z dwunastu dań - ale są to najczęściej potrawy słodkie - ciastka, ciasta, orzechy, owoce. Prezenty przynosi Jeżiszka.Tradycyjne potrawy wigilijne to zupa grzybowa, kapuśniak, sałatka ziemniaczana, haluszki z makiem oraz opłatki z miodem.

Słowenia

Przystrajanie świątecznej choinki przywędrowało w połowie ubiegłego wieku z Niemiec. Zwyczaj przygotowywania szopki przywędrował do Ljubljany w 1644 r. Stosunkowo nowym zwyczajem jest wysyłanie kart z życzeniami. Zwyczajem sięgającym okresu przedchrześcijańskiego jest przygotowywanie świątecznych wypieków. Świąteczne bochenki chleba różnią się między sobą, w zależności od regionu, w którym występują. Trzy rodzaje są podstawowe: z pszenicy, żyta i gryki. Ten uroczysty chleb z różnymi dodatkami, wg przekazów, ma magiczną moc, ponieważ niesie ludziom i zwierzętom zdrowie.

 

Szwecja

Do bożonarodzeniowych zwyczajów w tym kraju należy dekorowanie domostw świątecznymi ornamentami: figurkami św. Mikołaja, aniołkami, gwiazdkami. Okres świąteczny trwa tu od pierwszej niedzieli adwentu aż do 13 stycznia. Ważna data w okresie przedświątecznym to 13 grudnia. - noc św. Łucji, według legendy najdłuższą w roku, w którą spożywa się dodatkowy posiłek. Na świątecznym stole nie może zabraknąć pierników domowego wypieku.

Tradycyjną skandynawską potrawą wigilijną jest przede wszystkim ryż z migdałami, a najpopularniejszym symbolem świąt - prosiak. Wigilia nie jest postna, a jej obfitość to nawiązanie do czasów pogańskich i składania darów pogańskim bożkom, podobnie jak zapalanie świec. Świąteczne drzewko dekoruje się najczęściej kilka dni przed Wigilią, prawdziwymi świeczkami oraz zabawkami ze słomy i siana.

Wielka Brytania

W Londynie, na Trafalgar Square, ludzie gromadzą się wokół wielkiej choinki, która od czasów II wojny światowej jest tradycyjnym darem Norwegów. W czasie świąt, występują tam chóry z różnych stron świata, śpiewają kolędy Nie obchodzi się tu Wigilii, a świąteczny posiłek spożywa się 25 grudnia, około piątej po południu. Wtedy rodzina i przyjaciele siadają do stołu, na którym króluje indyk nadziewany kasztanami. Na deser podaje się Christmas Pudding i placek z bakaliami.Wcześniej, o godz. 15.00 świąteczne orędzie wygłasza królowa.W Boxing day, 26 grudnia, rozpakowuje się prezenty przyniesione przez Santa Claus (Święty Mikołaj).

 

 

 

 

Włochy

Przed Wigilią obowiązuje ścisły post, a święta rozpoczynają się 24 grudnia uroczystą wieczerzą. Tradycyjne potrawy to: ryby, sałatki, słodycze i owoce. Tego dnia nie jada się mięsa. Bożonarodzeniowe słodycze to głównie ciasteczka nadziewane figami i orzechami. Oczywiście najwięcej radości mają dzieci; oprócz Świętego Mikołaja, czyli Babbo Natale, niektóre czekają na czarownicę, Befanę, która roznosi prezenty.Według legendy Trzej Królowie zatrzymali się w chacie Befany, by spytać o drogę do Betlejem. Zachęcali ją, aby przyłączyła się do nich. Odmówiła, bo była bardzo zajęta. Pasterza, który zachęcał ją do złożenia hołdu Dzieciątku też nie posłuchała. W nocy zobaczyła na niebie olśniewające światło. Wówczas pożałowała, że nie ruszyła w drogę z Trzema Królami. Zebrała więc zabawki swego dziecka i pobiegła szukać Trzech Króli i pasterza. Niestety, nie znalazła. Od tego czasu co roku szuka Dzieciątka i Trzech Króli bez skutku...Zostawia więc te zabawki grzecznym dzieciom, niegrzecznym zaś daje węgielki.

 

 

Irlandia

Święta w Irlandii zaczynają się już na początku grudnia wysyłaniem kartek, zdobieniem sklepowych witryn, dekorowaniem domów girlandami i światełkami. Nad drzwiami wiesza się wieńce i jemiołę. Tradycją jest przygotowywanie świątecznych wypieków, puddingu oraz mięsa zapiekanego w cieście - mince pie. Na świątecznym stole, do którego zasiada się już o trzeciej po południu, na pewno znajdą się: wędzony łosoś z chlebem sodowym, sałatka z krewetek i inne dania z ryb. Najpopularniejszą świąteczną potrawą jest gotowana wołowina. Jedna duża świeca - Mor na Nollag (wielka bożonarodzeniowa) - powinna stać w każdym oknie. Drzwi w święta pozostawia się otwarte - dla niespodziewanych gości, przy stole - wolne nakrycie dla trzech osób. Przed samą wieczerzą wigilijną zamiata się jeszcze raz podłogę. W Wigilię dzieci zostawiają skarpetki lub poszewki poduszek, w nadziei, że rano znajdą w nich prezenty. Święta kończą się 6 stycznia, w święto Trzech Króli.